Op 7 januari kwam ik (Henk) om 12:15 uur aan bij CRASH ”40-’45. Deze dag was er een aantal rondleidingen in en om het fort. Ik had mij opgegeven voor de excursie van 12:30 uur. Het was behoorlijk druk. Ik nam nog een kopje koffie met een gevulde koek, de laatste aangeboden door Crash.
De rondleiding begon. We werden met ca. 25 mensen ontvangen in een van de manschappenverblijven. Ook destijds verbleven hier 24 soldaten. Dat was best krap, al sliepen ze in stapelbedden.
De reden voor het aanleggen van de stelling van Amsterdam werd door een gids (Gijs) uitgelegd. De stelling bestaat uit circa 46 forten en batterijen en Fort bij Aalsmeer was er een van.

Nederland lag destijds in het krachtenveld van de machtige landen Frankrijk, Engeland en Duitsland die elkaar in een steeds wisselende combinatie bestreden. Ons land was te zwak was om als geheel, dus tot aan de landsgrenzen, te verdedigen. Derhalve is ervoor gekozen om alleen dat gebied waar de macht het grootst was, Amsterdam dus, met de Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam te verdedigen.

De groep wordt in tweeën gedeeld en eerst bezoekt onze groep het buitengedeelte van het fort. Op naar de vervallen sluis. Uitgelegd wordt dat deze sluis bij een militaire dreiging gebruikt kon worden om het water vanuit de Ringvaart naar binnen te laten, om zo het zuidelijk deel van de Haarlemmermeer te inunderen (onder water te zetten). Het onder water staande gebied moest samen met de Geniedijk en de vuurkracht vanuit de forten de vijand tegenhouden.

De volgende bezienswaardigheid is een bolvormige metalen koepel (een soort grote helm) met onder in een aantal ovale gaten. Hierin staat de waarnemer die vijandelijke bewegingen kan zien en deze via een mechanisch geluidsysteem doorgeeft aan de geschutskoepels en de soldaten.
We lopen terug naar de binnenring van het fort, waar de verblijven van de manschappen op uitkomen. Vervolgens naar binnen waar de geschutsopstellingen waren. Nog zichtbaar zijn de ophang constructies van het geschut.
Deze kanonnen hadden een bereik van 4 kilometer, precies tot het volgende fort of batterij. Zo werd de hele stelling van Amsterdam door zijwaarts geschut bestreken. Terloops krijgen we de munitiekamers, de keukens, en de buitentoiletten te zien.
Het is deze dag niet koud, wel winderig. Volgens mij zal ook deze dag voor een warmterecord op 7 januari zorgen. We gaan naar buiten en lopen naar een geschutskoepel aan de voorkant (de kant van Rijsenhout) van het fort. Het is een licht bolvormige zware metalen deksel van circa 1 meter doorsnede. Deze gaat omhoog als er geschoten wordt; het is een hefkoepel geschut. Na het schieten gaat de deksel weer dicht.

Als we later weer in het fort zijn, blijkt dat deze waarnemingskoepel zich enkele meters van de Fokker D.XXI van Koos Roos bevindt.

We gaan terug naar binnen en lopen naar de onderkant van de waarnemingspost. We zien hem van binnenuit.
De excursie zit erop en de gids wordt bedankt. Indrukwekkend hoe hier in de periode van 1915 tot 1939 toch zo’n 280 soldaten zaten om Amsterdam te verdedigen.

Schuin onder de waarnemingspost zien we nog een ronde betonnen plek, een soort helikopter landingsplaats. Deze heeft niets te maken met de oorspronkelijke functie van het fort. Het was een plek waar de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog een zogenaamde FLAK (Flugabwehrkanone, ook Fliegerabwehrkanone) stelling opgesteld hadden. Ik vraag me af of niet een van de tentoongestelde toestellen in het CRASH Museum door deze FLAK is neergeschoten.
Tevreden ga ik naar huis en zie de volgende groep achter de gids aan lopen.